Τρίτη 26 Φεβρουαρίου 2013

Μια "χρυσή" επένδυση και άλλα παραμύθια

Ημερομηνία δημοσίευσης: 24/02/2013
Της Πέτης Πέρκα*

Η υπόθεση των μεταλλείων χρυσού στη Χαλκιδική αποτελεί μια σύντομη αφήγηση τής, ούτως ή άλλως, στρεβλής, αδιέξοδης, αντικοινωνικής και εντέλει αντιαναπτυξιακής, πολιτικής όλων των κυβερνήσεων, που έδωσαν -στην κυριολεξία- γην και ύδωρ σε κάθε λογής επιχειρηματίες, δεν διασφάλισαν στο ελάχιστο το δημόσιο συμφέρον με τις συμβάσεις που υπέγραψαν και... παρέλειψαν την περιβαλλοντική συνιστώσα σε κάθε επιλογή.
Μια φορά και έναν καιρό, λοιπόν, τον Δεκέμβριο του 2003 και λίγο πριν εγκαταλείψει την εξουσία, η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ με αρμόδιο υπουργό τον κ. Πάχτα υπέγραψε σύμβαση
που κυρώθηκε από την Βουλή τον Ιανουάριο του 2004 (Ν. 3220/2004), και παραχώρησε στη νεοσυσταθείσα εταιρεία "Ελληνικός Χρυσός Α.Ε." έναντι 11.000.000 ευρώ: 317.000 στρέμματα, 40.000 τ.μ. βιομηχανικά κτήρια και γραφεία, 11.000 τ.μ. αστικά οικόπεδα, 310 κατοικίες, 2 συγκροτήματα θραύσης, λιοτρίβισης και εμπλουτισμού, μηχανολογικό εξοπλισμό κ.ά.
Mε τον ίδιο νόμο το Ελληνικό Δημόσιο απάλλαξε την εταιρεία "Ελληνικός Χρυσός Α.Ε." από οποιαδήποτε ευθύνη για αποκατάσταση του περιβάλλοντος και από τους οποιουσδήποτε φόρους μεταβίβασης.
Τρεις σημαντικές διευκρινίσεις: α) Η μεταπώληση από TVX σε Ελληνικό Δημόσιο και στη συνέχεια στην εταιρεία "Ελληνικός Χρυσός Α.Ε." έγινε μέσα σε μια μέρα με το ίδιο τίμημα (11 εκατ. ευρώ) και χωρίς δημόσιο διαγωνισμό. β) Η εταιρεία "Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.", συμφερόντων Μπόμπολα - Κούτρα, είχε συσταθεί έξι μέρες πριν με μετοχικό κεφάλαιο 60.000 ευρώ. γ) Ο γαλαντόμος κ. Πάχτας με τον ίδιο νόμο απάλλαξε την TVX από την υποχρέωση αποκατάστασης των βλαβών που προκάλεσε στο περιβάλλον την περίοδο 1996-2003, οι οποίες αποτιμώνται περί τα 400 εκατ. ευρώ.
Τι και αν η Eυρωπαϊκή Επιτροπή επιδίκασε στην «Ελληνικός Χρυσός» επιστροφή στο Ελληνικό Δημόσιο 15,4 εκατ. ευρώ συν τους τόκους, θεωρώντας -λόγω του ασήμαντου τιμήματος αγοράς- ότι η «Ελληνικός Χρυσός» έλαβε επιδοτήσεις κατά παράβαση των κανόνων της E.E. περί κρατικών ενισχύσεων; Ένας άλλος γαλαντόμος υπουργός, ο κ. Παπακωνσταντίνου (ως υπουργός Οικονομικών), σπεύδει να κάνει προσφυγή πριν ακόμα και από την ενδιαφερόμενη εταιρεία, με την οποία ζητάει την ακύρωση της απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο κ. Παπακωνσταντίνου άλλωστε εκείνη την περίοδο (Απρίλιος 2011) είχε «συμμαζέψει» τα δημόσια οικονομικά κατακρεουργώντας μισθούς και συντάξεις.
Στη συνέχεια, βλέπουμε τους «εγκέφαλους» του οικονομικού επιτελείου, στην τέταρτη επικαιροποίηση του Μνημονίου (2.7.2011) που αναφέρεται η αξιοποίηση των μεταλλευτικών δικαιωμάτων, να διαπιστώνουν έκπληκτοι ότι οι παραχωρήσεις που έχουν υπογραφεί με τις εταιρείες "Ελληνικός Χρυσός Α.Ε." και "Χρυσωρυχεία Θράκης Α.Ε." δεν προέβλεπαν είσπραξη royalties (δικαιωμάτων) εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου. Σύμφωνα με τον Μεταλλευτικό Κώδικα (1973), που είναι σε ισχύ, το Ελληνικό Δημόσιο δεν έχει δικαιώματα (royalties) πάνω στον ορυκτό του πλούτο, δεν εισπράττει τίποτα παρά μόνο φόρους, εφόσον φυσικά βρεθούν κέρδη.
Ενδιαφέρουσα υποσημείωση: Η "Ελληνικός Χρυσός Α.Ε." στο σύνολο των ετών λειτουργίας της εμφανίζει ζημιές και έξοδα. Επιπροσθέτως η εταιρεία πουλά σε χαμηλό τίμημα τα προϊόντα εξόρυξης στη Silver Wheaton (Caymans) Ltd -νά και η off shore- και αυτή με τη σειρά της τα πουλάει στην πραγματική τιμή στον τελικό πελάτη. Το κόλπο γνωστό και φορολογικά ελεγκτέο.
Επειδή το παραμύθι έχει απ' όλα, δεν θα μπορούσε να λείπει και ο εμίρης. Εδώ μείναμε εμείς έκπληκτοι. Ο πρωθυπουργός της χώρας κ. Παπανδρέου σε ρόλο μεσίτη. Διαμεσολαβεί, κάνει δηλώσεις περί μεγάλου επενδυτή και τα σχετικά και η εταιρεία πουλάει ποσοστό 9,9% της μητρικής European Goldfield για 182 εκατομμύρια δολάρια στον εμίρη του Κατάρ (Qatar Holdings). Πολύ συμφέρουσα συναλλαγή, αν σκεφτεί κανείς ότι απέκτησε τα μεταλλεία με 11 εκατ. ευρώ. Οι μετοχές αλλάζουν χέρια, οι τιμές παίρνουν ανοδική πορεία και όλα αυτά χωρίς να έχει υπάρξει καμιά παραγωγική δραστηριότητα για την εξόρυξη χρυσού, παρά μόνο η υπεραξία που δημιουργείται από τις εγκρίσεις και αδειοδοτήσεις που παραχωρεί απλόχερα το Ελληνικό Δημόσιο χωρίς το ίδιο να καρπώνεται το παραμικρό όφελος.
Τι και εάν επιστημονικοί φορείς (ΤΕΕ/ΤΚΜ, ΑΠΘ) και ανεξάρτητοι επιστήμονες επεσήμαναν τους κινδύνους για τους κατοίκους και το περιβάλλον από την εξαντλητική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, την αποστράγγιση ορεινών όγκων, την ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων, την καταστροφή δασών;
Τι και αν κάτοικοι, σύλλογοι και επαγγελματικοί φορείς αποδείκνυαν ότι η εν λόγω δραστηριότητα δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί αειφορική, εφόσον εκμηδενίζει τα περιθώρια ανάπτυξης του αγροτικού, του τουριστικού και άλλων τομέων ήπιας μορφής ανάπτυξης της περιοχής και ότι οι θέσεις εργασίας που προσφέρει κοστίζουν πολλές περισσότερες θέσεις εργασίας σε άλλους τομείς παραγωγικής δραστηριότητας;
Ο γαλαντόμος και ευέλικτος υπουργός κ. Παπακωνσταντίνου, αφού έσωσε την οικονομία, μετακομίζει στο υπουργείο Περιβάλλοντος και σώζει και την εταιρεία δίνοντας την Άδεια Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ).
Υποσημείωση: Η προκάτοχός του κ. Μπιρμπίλη επί οχτώ μήνες δίσταζε να υπογράψει την έγκριση. Ίσως γι' αυτό μετακόμισε και αυτή.
Και αν, μετά από όλα αυτά (και άλλα πολλά), κάποιος ακόμα επιμένει ότι πρόκειται για χρυσή επένδυση και αξιοσημείωτη αναπτυξιακή προσπάθεια, ας μη βιαστεί. Το παραμύθι δεν έχει τελειώσει.
Η κεντρική κατεύθυνση της όλης επένδυσης είναι η δημιουργία στη Χαλκιδική μιας μεταλλουργικής βιομηχανίας που θα παράγει τελικά προϊόντα (καθαρά μέταλλα) υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η μέθοδος μεταλλουργικής επεξεργασίας που προτάθηκε από την "Ελληνικός Χρυσός" είναι η μέθοδος της “ακαριαίας τήξης” της φινλανδικής εταιρείας Outotec.
Σήμερα, με στοιχεία που προκύπτουν από την ίδια κατασκευάστρια εταιρεία (Outotec), αποδεικνύεται η μη εφαρμοσιμότητα της μεθόδου στα συγκεκριμένα μεταλλεύματα της Β. Χαλκιδικής. Έτσι όμως τίθεται εν αμφιβόλω η υλοποίηση της κεντρικής κατεύθυνσης της όλης επένδυσης και αυτό που μένει είναι η εξαγωγή χρυσοφόρου συμπυκνώματος... και η μεταπώλησή του (μέσω off shore);.
Αυτό λοιπόν είναι το παραμύθι για «μεγάλο επενδυτικό σχέδιο» των μεταλλείων χρυσού στη Χαλκιδική, που εξασφαλίζει για τον επενδυτή την άνευ όρων και ορίων κερδοφορία, για το Ελληνικό Δημόσιο την υποχρέωση κατασκευής υποδομών και έργων αποκατάστασης του περιβάλλοντος (μελλοντικά) και για την τοπική κοινωνία την υπερεξάντληση των φυσικών πόρων και χώρων και λίγες υποαμειβόμενες αλλά πολύ «ακριβές» θέσεις εργασίας.
Για τον δράκο, που τρομοκρατεί τους κατοίκους που αντιδρούν, θα μιλήσουμε σε επόμενο παραμύθι.

* Η Πέτη Πέρκα είναι συγκοινωνιολόγος, μέλος της επιτροπής του ΤΕΕ, Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Παρακαλώ σημειώστε το σχόλιο σας