Τίτλοι τέλους για ένα ιστορικό βιβλιοπωλείο της Αθήνας, το Βιβλιοπωλείον της Εστίας, που τελικά δεν κατόρθωσε να γιορτάσει τα 130 του χρόνια. Το Σάββατο έκλεισαν τα ρολά του, χθες αποκαθηλώθηκε η φωτογραφία της μαρκίζας, που αποτύπωνε τη διαδρομή του στο βιβλιοπωλικό και πνευματικό τοπίο της χώρας εδώ και έναν αιώνα.
Οι έξι εναπομείναντες υπάλληλοί του γνώριζαν από το Σάββατο το πρωί τα καθέκαστα. Άνεργοι τώρα, όπως και οι έξι υπόλοιποι συνάδελφοί τους, που από τον περασμένο Σεπτέμβριο βρίσκονται σε επίσχεση εργασίας διεκδικώντας τα δεδουλευμένα αρκετών μηνών. Οι παροικούντες τη βιβλιοπωλική Ιερουσαλήμ γνώριζαν εδώ και καιρό τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε το βιβλιοπωλείο, που ανήκει στον Γιάννη Καραϊτίδη.
Οι ομώνυμες εκδόσεις όμως "Βιβλιοπωλείον της Εστίας", που ανήκουν στην αδελφή του Εύα Καραϊτίδη και στεγάζονται στην οδό Ευριπίδου, "εξακολουθούν την απρόσκοπτη εκδοτική δραστηριότητά τους, οδεύοντας αισίως προς τα 130 χρόνια συνεχούς λειτουργίας", όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση. Ηταν γνωστά τα προβλήματα, "το βιβλιοπωλείο δεν κατόρθωσε να συγχρονίσει το βήμα του με την εποχή μας", λένε όσοι γνωρίζουν καλά, ήρθε και η οικονομική κρίση και το έβγαλε από τον χάρτη των ιστορικών βιβλιοπωλείων της Αθήνας.
Κάπως έτσι κλείνει μια εποχή, κάπως έτσι αλλάζει ο πολιτιστικός χάρτης και έτσι μουγκά από τα χείλη της πολιτείας. Εκτός από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αλέξη Τσίπρα, ουδείς, ούτε καν ο καθ' ύλην αρμόδιος αναπληρωτής υπουργός ΠΑΙΘΠΑ Κώστας Τζαβάρας, αισθάνθηκε την ανάγκη να πει δυο κουβέντες για το τέλος εποχής του ιστορικού βιβλιοπωλείου (τουλάχιστον ώς αργά το βράδυ που γράφονταν τούτο το κείμενο). Αργά έφτασε και ανακοίνωση του Τομέα Πολιτισμού του ΠΑΣΟΚ.
Είναι περίεργο να κατεβαίνεις τη Σόλωνος και απέναντι από τη Νομική να μην υπάρχει το ιβλιοπωλείο της Εστίας. "Χθες το πρωί που πήγα στο βιβλιοπωλείο και δεν υπήρχαν οι ταμπέλες, και τα τζάμια ήταν σκεπασμένα από χαρτιά, ήταν σαν να έχασα το σπίτι μου" λέει η Μαρία Παπαγεωργίου, υπάλληλος χρόνια στο βιβλιοπωλείο και από τις λίγες τόσο επαρκώς ενημερωμένες στις μέρες μας. Είχε θητεύσει κι αυτή πλάι στον Νίκο Παντελάκη, αυτή την εμβληματική φυσιογνωμία του βιβλιοπωλείου και βιβλιοπώλη που γνώριζε τα πάντα γύρω από τα βιβλία. Αναγνώστες και λογοτέχνες έχασαν ένα λογοτεχνικό στέκι που ψηφίδα - ψηφίδα χτίστηκε, από την εποχή της ίδρυσής του, το 1885, από τον Τηνιακό δάσκαλο και έμπορο Γεώργιο Κασδόνη και συνεχίστηκε από τον διάδοχο και ανιψιό του Ιωάννη Κολλάρο (1901) και από τον Κωνσταντίνο Σαραντόπουλο, μετά τον θάνατο του οποίου το 1972 η σκυτάλη παραδόθηκε στην κόρη του, Μαρίνα Καραϊτίδη. Την ίδια χρονιά το βιβλιοπωλείο μετακομίζει στην οδό Σόλωνος και ουσιαστικά είναι αυτό που κάνει τη Σόλωνος "πιάτσα" στον βιβλιοπωλικό χάρτη της Αθήνας. Το γραφείο της κυρίας Μάνιας γίνεται εστία συνάντησης και ζωηρών συζητήσεων λογοτεχνών και το βιβλιοπωλείο λειτουργεί ως σημείο αναφοράς των βιβλιόφιλων, οι οποίοι μπορούν να βρούν όποια έκδοση αναζητούν και να εμπιστευτούν την κρίση και τις υποδείξεις των πάντα επαρκώς ενημερωμένων υπαλλήλων του. Η ιστορία του μάλιστα έχει καταγραφεί τόσο στο βιβλίο του Νίκου Παντελάκη "Σαν να διάβασα ένα βιβλίο. Ο βιβλιοπώλης της Εστίας αφηγείται" (Βιβλιοπωλείον της Εστίας) όσο και στο βιβλίο της ιστορικού Αννας Καρακατσούλη "Στη χώρα των βιβλίων - Η εκδοτική ιστορία του Βιβλιοπωλείου της Εστίας, 1885-2010" (Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων).
Π.Κρ.
Το σοκ που προκάλεσε το κλείσιμο του "Βιβλιοπωλείου της Εστίας" αποτυπώνεται επαρκώς στις δηλώσεις λογοτεχνών, καλλιτεχνών και πνευματικών ανθρώπων που καταγράψαμε.
Αλέξης Τσίπρας, πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ: "Το Βιβλιοπωλείον της Εστίας άνοιξε το 1885. Επιβίωσε δύο Παγκοσμίων Πολέμων, της Μικρασιατικής Καταστροφής, της Κατοχής, της Χούντας. Τo Σάββατο, 30 Μαρτίου, όμως, ήταν η τελευταία ημέρα λειτουργίας του. Ο μνημονιακός πόλεμος που βιώνει η ελληνική κοινωνία δεν είναι μόνο οικονομικός. Είναι και πόλεμος ιδεών. Σχολεία, πανεπιστήμια, βιβλιοπωλεία, θέατρα κλείνουν, στερώντας μας ό,τι πολυτιμότερο: γνώση, σκέψεις, ιδέες. Ο νεοφιλελευθερισμός προσπαθεί να μας στερήσει το έσχατο στήριγμα και όπλο: την πνευματική λειτουργία. Το Βιβλιοπωλείο της Εστίας υπήρξε ένα ισχυρό πνευματικό σύμβολο. Η λύπη μας για την απώλειά του είναι μεγάλη. Και η ανησυχία μας μεγαλύτερη. Είναι η στιγμή που οι άνθρωποι των γραμμάτων, της σκέψης, της φαντασίας και του στοχασμού, οφείλουν να αντιδράσουν δυναμικά. Τους καλούμε να δώσουν τη δική τους μάχη προκειμένου να μην μείνει η κοινωνία, ανέστια ιδεών".
Σπύρος Ευαγγελάτος, ακαδημαϊκός, σκηνοθέτης: "Λυπάμαι ιδιαίτερα που ένας ακόμη φορέας πολιτισμού αναστέλλει τη λειτουργία του. Άλλο ένα σημάδι χαλεπών καιρών...".
Νάνος Βαλαωρίτης, ποιητής: "Είναι πάρα πολύ θλιβερό να βλέπουμε να κλείνει ένα τέτοιο βιβλιοπωλείο, που το ζήσαμε χρόνια. Εγώ ήμουν από τους συγγραφείς που είχαν εκδοθεί στην Εστία. Ήταν ένα βιβλιοπωλείο μεγάλο και ευχάριστο, όπου έβρισκες και πολλά περιοδικά. Το προσωπικό ήταν συμπαθέστατο και εξυπηρετικό, και η κυρία Μάνια Καραϊτίδη που δέχονταν στο γραφείο της όπου γίνονταν ζωηρές συζητήσεις, ανάμεσα σε διάφορα πρόσωπα των γραμμάτων. Είναι μια μεγάλη καταστροφή, από τις πολλές που υφιστάμεθα αυτή την περίοδο. Ανεπανόρθωτη, θα έλεγα. Απορεί κανείς πώς δεν βρέθηκε ένας επενδυτής να το εξαγοράσει".
Μένης Κουμανταρέας, συγγραφέας: "Θυμάμαι ακόμα την εποχή που είχα βγάλει το 'Αρμένισμα' στον εκδοτικό οίκο της Εστίας και έβλεπα υπερήφανα το βιβλίο μου να φιγουράρει στο βιβλιοπωλείο το οποίο ήταν τότε επί της Σταδίου. Όταν έγινε η δίκη για το 'Αρμένισμα', που κατηγορήθηκα από τους χουντικούς ότι διαφθείρω τη νεολαία, το βιβλιοπωλείο της Εστίας γέμισε τη βιτρίνα του με το βιβλίο μου και οι αναγνώστες κατέκλεισαν το βιβλιοπωλείο ζητώντας το. Ένδοξες εποχές, που δεν χρειάζεται όμως να επιστρέψουν. Το βιβλιοπωλείο της Εστίας, κι ας άλλαξε οδό, κι ας μην υπήρχαν όλοι οι παλιοί καλοί πωλητές, ήταν ένα από τα τελευταία μεγάλα στέκια της ελληνικής λογοτεχνίας. Η απουσία του μας πονάει".
Μάρω Δούκα, συγγραφέας: "Είναι πολύ θλιβερό που έκλεισε ένα ιστορικό και αγαπημένο βιβλιοπωλείο της Αθήνας. Εδώ και 128 χρόνια το Βιβλιοπωλείο της Εστίας ήταν σταθερό σημείο αναφοράς για τον καθένα από μας, που όχι μόνο αγαπάει το καλό βιβλίο, αλλά και το αναζητάει στα ράφια κι όχι στους πάγκους και στις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων. Πέρα όμως από τη θλίψη, η σκέψη μου παραμένει και στους εργαζόμενους, που αφού ταλαιπωρήθηκαν αρκετά, απ' όσο μαθαίνω, έχασαν τώρα και οριστικά τη δουλειά τους. Τέλος εποχής ή αρχή μιας άλλης όπου καλούμαστε όλοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας;"
Πέτρος Τατσόπουλος, συγγραφέας, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ: "Όσοι ζήσαμε από κοντά το Βιβλιοπωλείο της Εστίας (για μένα ήταν μια περίοδος 15 χρόνων, από το 1982 έως το 1997, όπου και έβγαλα εκεί έξι από τα βιβλία μου), είναι φανερό ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το κλείσιμό του με την ίδια 'ψυχραιμία' που το αντιμετωπίζουν οι υπόλοιποι. Το βιβλιοπωλείο της Εστίας δεν ήταν ένα απλό βιβλιοπωλείο, όπως και το ίδιο το βιβλίο δεν είναι -δεν πρέπει να είναι- ένα απλό καταναλωτικό προϊόν. Το βιβλίο ανθίζει ή μαραίνεται ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο θα βρεθεί, είναι ένας πομπός που δεν μπορεί να επιζήσει χωρίς τον αντίστοιχο δέκτη, χωρίς ευήκοα ώτα. Αυτά τα "ευήκοα ώτα", ήταν το Βιβλιοπωλείο της Εστίας επί δεκαετίες. Ήταν ένα προσωπικό επίτευγμα της Μαρίνας Καραϊτίδη, της 'κυρίας Μάνιας', όπως την αποκαλούσαμε όλοι, ανεξαρτήτως ηλικίας, με σεβασμό και τρυφερότητα. Η κυρία Μάνια, στο μικρό γραφείο της, είχε δημιουργήσει ένα πνευματικό θερμοκήπιο όπου καθημερινά μπορούσαν να συναντιώνται άνθρωποι με διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες και μολαταύτα με έναν τρόπο σχεδόν θαυματουργό να καταφέρνουν να συνενοούνται. Ήταν μια άσκηση δημοκρατίας αυτό το βιβλιοπωλείο. Γι' αυτό και θεωρώ το κλείσιμό του, όχι μονο ένα πλήγμα για την πολιτιστική μας καθημερινότητα, αλλά και για την ίδια τη δημοκρατία. Η εποχή μας δεν ανέχεται πλέον τέτοιου είδους δημοκρατικές πολυτέλειες και αυτό είναι το πλέον ανησυχητικό".
Βαγγέλης Ραπτόπουλος, συγγραφέας: "Όταν κλείνει ένα βιβλιοπωλείο, δεν ζημιώνονται μόνο οι συγγραφείς και οι αναγνώστες, αλλά τραυματίζεται σοβαρά η εθνική συνείδηση. Πολύ περισσότερο όταν κλείνει ένα ιστορικό βιβλιοπωλείο όπως αυτό της Εστίας, που ουσιαστικά ήταν στον αντίποδα των βιβλιοπωλείων σούπερ-μάρκετ και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια".
Θανάσης Ρετζής, σκηνοθέτης-συγγραφέας: "Το Βιβλιοπωλείον της Εστίας υπήρξε ο παιδότοπός μου, με παιδαγωγό τον Φιλιππότη: Μιλάω για το παλαιό βιβλιοπωλείο, στη Στοά Νικολούδη, που γειτνίαζε με το καφέ Λουμίδη και αμφότερα αποτελούσαν τον τόπο συνάντησης και στάθμευσης της πνευματικής αύρας της πόλης των Αθηνών. Τώρα σαρώνεται κι αυτό από τον κατακλυσμό της αγραμματοσύνης και την ψηφιακή λαίλαπα - εις Μνήμην".
Από τον κλάδο των εκδοτών, μόνο ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου εξέδωσε ανακοίνωση σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι "Το Βιβλιοπωλείον της Εστίας', το ιστορικότερο βιβλιοπωλείο της Αθήνας και όλης της Ελλάδας, μετά από 128 χρόνια λειτουργίας, δεν υπάρχει πια. Ένα ζωντανό σημείο στην οδό Σόλωνος 60 βουβάθηκε...".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλώ σημειώστε το σχόλιο σας